Wnioski

I.  DEFINICJA BIOMASY LEŚNEJ

PROBLEM: KONTEKSLUALNE I NIEJEDNORODNE ROZUMIENIE I UŻYWANIE TERMINU „BIOMASA LEŚNA DLA CELÓW ENERGETYCZNYCH”

Obecne unormowania prawne nie definiują w sposób jednoznaczny dla obywateli,  znaczenia terminu biomasa leśna. Pomimo próby uprawomocnienia rzeczowej definicji w projekcie nowelizacji Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 14 sierpnia 2008 r. w sprawie szczegółowego zakresu obowiązków uzyskania i przedstawienia do umorzenia świadectw pochodzenia, uiszczenia opłaty zastępczej, zakupu energii elektrycznej i ciepła wytworzonych w odnawialnych źródłach energii oraz obowiązku potwierdzania danych dotyczących ilości energii elektrycznej wytworzonej w odnawialnym źródle energii, definicja ta została odrzucona w drodze konsultacji społecznych.

Wynikiem takiego stanu rzeczy jest zauważalny problem polegający na kontekstualnym rozumieniu znaczenia definicji biomasy leśnej przeznaczonej dla wykorzystania w celu produkcji energii. Ów kontekst zależny jest od przynależności podmiotu będącego autorem lub/i odbiorcą informacji dotyczącej kwestii biomasy leśnej do określonej grupy zawodowej zajmującej się tym surowcem odnawialnym. Otóż dla pracownika PGL LP biomasą leśną jest drewno marginalne będące ubocznym odpadem produkcji leśnej, występujące w klasyfikacji grup handlowo-gatunkowych pod kilkoma nazwami, obecne również epizodycznie w obrocie systemowym. Dla przedsiębiorcy leśnego będącego producentem lub/i dostawcą biomasy leśnej – jest ona surowcem pochodzącym z pozostałości zrębowych, korzeni ściętych drzew oraz odpadów z cięć pielęgnacyjnych przeznaczonym do produkcji biopaliwa w postaci zrębki energetycznej. Dla reprezentanta przemysłu drzewnego biomasa leśna jest odpadem z produkcji tartacznej lub celulozowo-papierniczej. Dodatkowo problematyczny jest sposób rozumienia znaczenia terminu „biomasa leśna” w przypadku odbiorcy będącego producentem energii odnawialnej z biomasy leśnej, co warunkuje jego oczekiwania względem kupowanego paliwa.

Wielość sposobów rozumienia terminu biomasa leśna skutkuje zatem:

Niewłaściwym uogólnianiem charakterystyki fizykochemicznej biopaliwa produkowanego z biomasy leśnej (właściwości paliwa wyprodukowanego z pozostałości zrębowych są diametralnie różne od paliwa wyprodukowanego z odpadów przemysłu drzewnego).

Zbyt dużą rozbieżnością między oczekiwaniami odbiorców zrębek energetycznych (wysoka jakość, czyste drewno bez zanieczyszczeń) a możliwościami surowcowymi i produkcyjnymi producentów i dostawców biomasy leśnej sensu stricto – czyli tej wyprodukowanej w lesie z przerobu pozostałości i odpadów gospodarki leśnej (zasobnej w aparat asymilacyjny tzw. „frakcję zieloną”)

WNIOSEK 1: ISTNIEJE W POLSCE POTRZEBA PRECYZYJNEGO OKREŚLENIA ZNACZENIA TERMINU „BIOMASA LEŚNA DLA CELÓW ENERGETYCZNYCH” POPRZEZ WPROWADZENIE DO NORM PRAWNYCH JASNEJ JEJ DEFINICJI.

II.         ZASOBY BIOMASY LEŚNEJ W POLSKICH LASACH

PROBLEM nr 1.: ZBYT MAŁA PODAŻ RYNKOWA BIOMASY LEŚNEJ W KONTEKŚCIE DUŻEGO ZAPOTRZEBOWANIA ZE STRONY ENERGETYKI ORAZ BOGATYCH ZASOBÓW SUROWCOWYCH W POLSCE.

Rozwijający się dynamicznie przemysł energetyki odnawialnej bazującej na spalaniu lub współspalania biomasy leśnej generuje bardzo duży popyt na dostawy paliwa pochodzącego z tejże biomasy. W kontekście notyfikowanego projektu Rozporządzenia Ministra Gospodarki zawierającego m.in. parytety między ilością spalanej biomasy leśnej i rolnej w poszczególnych rodzajach  jednostek wytwórczych zauważalny jest co prawda trend ograniczający użytkowanie biomasy leśnej na korzyść biomasy rolnej w kolejnych latach, jednakże zważając na współistniejący trend zwiększania ogólnej ilości energii produkowanej w odnawialnych źródłach, prognoza popytu na biomasę leśną do 2020r. nie wskazuje na jego załamanie i drastyczne ograniczenie. Tymczasem już w chwili obecnej zauważalny jest deficyt podaży surowca leśnego do produkcji biopaliwa w postaci zrębki. Według danych zebranych i analizowanych przez Biuro Urządzania Lasu i Geodezji Leśnej zasoby miąższości drewna w polskich lasach do 2040r. będą jednostajnie wzrastać, co w sposób bezpośredni warunkuje wzrost zasobów biomasy leśnej jako surowca energetycznego.

Strategia zrównoważonego użytkowania bogatych zasobów polskich lasów realizowana jest w toku prowadzonej gospodarki leśnej. Nad realizacją gospodarki surowcowej w odniesieniu do drewna i energetycznej biomasy leśnej zarząd z ramienia Skarbu Państwa  sprawuje PGL LP pod nadzorem Ministerstwa Środowiska. Decyzje o zakresie udostępniania dla celów przemysłowych zasobów surowcowych polskich lasów państwowych podejmuje Minister Środowiska na wniosek Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych. Zatem na tych podmiotach spoczywa względem społeczeństwa obowiązek dostarczenia na rynek odpowiedniej ilości biomasy leśnej przeznaczonej dla realizacji celów polityki energetycznej UE i Polski w kwestii promowania i zwiększania produkcji energii ze źródeł odnawialnych.

WNIOSEK 2: POWODEM ZBYT MAŁEJ ILOŚCI BIOMASY LEŚNEJ PRZEZNACZANEJ NA SPRZEDAŻ W CELU PRODUKCJI BIOPALIW I WYKORZYSTANIA W ENERGETYCE NIE JEST BRAK JEJ ZASOBÓW A PROBLEM STRATEGII UDOSTĘPNIANIA I INTENSYWNOŚCI ICH UŻYTKOWANIA.

PROBLEM nr 2.: BRAK DZIAŁAŃ W KIERUNKU DYWERSYFIKACJI I ZWIĘKSZENIA POTENCJAŁU ZASOBÓW BIOMASY LEŚNEJ MIMO ISTNIEJĄCYCH MOŻLIWOŚCI

W obliczu dużego zapotrzebowania na biomasę leśną ze strony energetyki, dużej presji społecznej w kwestii realizacji wymogów polityki energetycznej UE oraz zbyt konserwatorskiego udostępniania posiadanych przez Skarb Państwa zasobów tego surowca, pojawia się pytanie o możliwości dywersyfikacji i zwiększenia potencjału zasobów biomasy leśnej. Jeżeli przyjęty w Polsce proekologiczny model gospodarki leśnej jest niewydolny w aspekcie produkcji drewna i biomasy, należy szukać innych źródeł tego surowca.

Znane są w Polsce badania dotyczące plantacyjnej uprawy leśnych gatunków drzew szybkorosnących, które wskazują na duże możliwości upowszechnienia tego sposobu produkcji surowca dla przemysłu drzewnego, energetyczne, culolozowo – papierniczego. Na podkreślenie zasługuje fakt iż nie chodzi o plantacje uznawane za rolnicze, a o plantacje leśne prowadzone przy zastosowaniu  silnie skróconego cyklu produkcyjnego i intensywnej pielęgnacji rosnących drzew.

Problematyczną kwestią jest brak działań w niniejszej materii. Pojawia się również pytanie o podmiot kompetentny do prowadzenia procesu upowszechniania i realizacji założeń plantacyjnej uprawy leśnych gatunków drzew szybkorosnących. Niemniej jednak wobec trudnej sytuacji rynkowej przemysłu drzewnego w zakresie podaży surowca i przy występowaniu  silnego zapotrzebowania na biomasę leśną ze strony energetyki, a nadto przy chęci zachowania ważnych funkcji estetycznych i turystycznych lasów polskich wydaje się zasadne, aby w polityce leśnej kraju został uwzględniony cel dywersyfikacji i zwiększenia potencjału surowca drzewnego w takich sortymentach, na których uzyskanie pozwala hodowla plantacyjna.

WNIOSEK 3: PLANTACYJNA UPRAWA LEŚNYCH GATUNKÓW DRZEW SZYBKOROSNĄCYCH JEST REALNIE MOŻLIWĄ DO WDROŻENIA I UPOWSZECHNIENIA PROPOZYCJĄ DYWERSYFIKACJI I ZWIĘKSZENIA POTENCJAŁU ZASOBÓW SUROWCA DRZEWNEGO DOSTĘPNEGO DLA POTRZEB PRZEMYSŁU.

III.        PRODUKCJA BIOPALIWA Z BIOMASY LEŚNEJ

PROBLEM: ANALIZA CZYNNIKÓW KSZTAŁTUJĄCYCH PROCES ROZWOJU I UNOWOCZEŚNIANIA  KOLEJNYCH OGNIW CYKLU PRODUKCJI I DYSTRUBYCJ BIOPALIWA Z BIOMASY LEŚNEJ

Podstawową grupą czynników warunkujących proces pozyskiwania i przetwarzania biomasy leśnej dla celów energetycznych są aspekty związane z krajową strategią i właściwym kierunkiem wykorzystania tego paliwa dla potrzeb produkcji energii za źródłem odnawialnych. W zależności od modelu kształtowania polskiego rynku energetyczno będzie tworzył się logistyczny łańcuch produkcyjno-handlowy bazujący na pozyskaniu, przerobie i obrocie biomasą leśną. Słusznym i zgodnym z logika założeniem jest promocja wykorzystania biomasy leśnej jako surowca do produkcji biopaliwa o typowo lokalnym charakterze wykorzystania w systemie energetyki rozproszonej. Ma to swoje przełożenie również na technologie produkcji i transportu paliwa biomasowego z lasu do licznych mniejszych odbiorców. Warunkuje to sposób przygotowania i logistykę dostaw adekwatną do potencjalnie zróżnicowanych oczekiwań mikroodbiorców. Upowszechnienie systemu energetyki rozproszonej bazującej na wykorzystaniu biomasy leśnej może przyczynić się do jeszcze większego lokalnego popytu na ten surowiec paliwowy.

Drugą niezwykle istotną grupą czynników warunkujących organizację cyklu produkcyjnego w odniesieniu do biomasy są aspekty stosowanych technologii pozyskiwania surowca i jego przerobu na paliwo w postaci zrębki energetycznej. Polska jako kraj o idealnej dla maszynowego systemu prowadzenia prac leśnych charakterystyce struktury wiekowo-gatunkowej drzewostanów jest rynkiem interesującym dla dostawców nowoczesnych technologii produkcji zrębów z pozostałości zrębowych, drewna podziemnego, pozostałości z czyszczeń pielęgnacyjnych. Jednakże możliwości inwestycyjne polskich firm leśnych są bardzo słabe, głównie ze względu na niszczące rynek usług leśnych prawo zamówień publicznych oraz brak wewnętrznych regulacji. Dodatkowo obecny proekologiczny sposób prowadzenia gospodarki leśnej nie sprzyja tworzeniu płaszczyzny do rozwoju i inwestycji.

WNIOSEK 4:  JAKO, ŻE POLITYKI, MODELE GOSPODARCZE CZY TEŻ RYNKI BARDZIEJ ZAAWANSOWANE W ISTOTNYM STOPNIU WARUNKUJĄ UKSZTAŁTOWANIE I ROZWÓJ RYNKU USŁUGOWEGO SKUPIONEGO WOKÓŁ KWESTII BIOMASY LEŚNEJ -NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA WŁAŚCIWY TOK KSZTAŁTOWANIA SIĘ RYNKU BIOMASY LESNEJ.

IV.       BIOMASA LEŚNA JAKO PRODUKT GOSPODARKI LEŚNEJ

PROBLEM: ROLA I WAŻNOŚĆ BIOMASY LEŚNEJ JAKO SUROWCA PRODUKOWANEGO W TOKU PROWADZONEJ W POLSCE GOSPODARKI LEŚNEJ W KONTEKŚCIE ZAPOTRZEBOWANIA NA RYNKU I MOŻLIWOŚCI PODAŻY

Biomasa leśna ma w warunkach polskich istotne znaczenie dla realizacji wymogów UE w kwestii redukcji emisji CO2 oraz dywersyfikacji produkcji energii i maksymalizacji udziału energii z OZE. Zatem realna jest potrzeba oficjalnego nadania biomasie leśnej konkretnej roli i ważności jako surowca powstającego w toku realizacji celów produkcyjnych gospodarki leśnej prowadzonej przez PGL LP. W chwili obecnej biomasa leśna dla celów energetycznych traktowana jest przez leśników jako odpad, a jej przeznaczenie do sprzedaży jako surowca biopaliwowego jest w Polsce zjawiskiem eksperymentalnym, na które wyrażają zgodę tylko nieliczni nadleśniczowie. Tymczasem należy przeanalizować aktualne i perspektywiczne zapotrzebowanie na biomasę leśną, niemniej analizie podlegać powinna dynamika tego zapotrzebowania. Pozwala to wysnuć uzasadnione pytanie: czy biomasa leśna powinna być nadal traktowana jako odpad o fakultatywnym zastosowaniu czy może bardziej biomasa leśna stać się powinna docelowym produktem gospodarki leśnej o równej ważności co drewno pełnowartościowe. Jeżeli rzeczywiście słuszne okaże się, że biomasę leśną traktować należy jako produkt gospodarki leśnej a jednocześnie pamiętając o tym, że jest ona odnawialnym surowce do produkcji biopaliw o zerowym bilansie emisyjnym (zerowym w sposób bezpośredni), to nieuniknioną konsekwencją takiego podejścia musi być wypracowanie i upowszechnienie systemowego modelu produkcji i sprzedaży biomasy leśnej w LP. Programowe określenie roli oraz jednoznaczna chęć odpowiedzi na potrzeby rynku w zakresie popytu na biomasę leśną powinny być ważnym celem dla dalszej regulacji gospodarki leśnej. Takie podejście daje nadzieję na zawiązanie partnerskiej współpracy na szeroką skalę między podmiotami zainteresowanymi produkcją, sprzedażą i energetycznym wykorzystaniem biomasy z lasów. Dla Skarbu Państwa to możliwość intensyfikacji zysków oraz szansa na pragmatyczną optymalizację produkcji leśnej.

WNIOSEK 5: W ODPOWIEDZI NA DUŻE ZAPOTRZBOWANIE RYNKU POLSKIEGO NA BIOMASĘ LEŚNĄ ISTNIEJE PILNA POTRZEBA WYPRACOWANIA SYSTEMOWEGO MODELU UDOSTĘPNIANIA JEJ ZASOBÓW DLA ENERGETYKI ZGODNEGO Z IDEĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU.

WNIOSEK 6: BIOMASA LEŚNA POWINNA STAĆ SIĘ ISTOTNYM PRODUKTEM GOSPODARKI LEŚNEJ PROWADZONEJ W POLSCE PRZEZ PGL LP.

V.         NIEBEZPIECZEŃSTWO ZUBAŻANIA SIEDLISK LEŚNYCH W SKUTEK POZYSKIWANIA BIOMASY LEŚNEJ

PROBLEM: CZY POZYSKIWANIE BIOMASY LEŚNEJ (POZOSTAŁOŚCI ZRĘBOWYCH) DLA CELÓW ENERGETYCZNYCH POWODUJE NIEBEZPIECZEŃSTWO ZUBAŻANIA SIEDLISK LEŚNYCH?

Alokacja biomasy w budowę koron (gałęzi i aparatu asymilacyjnego), które są potencjalnych surowcem dla energetyki wynosi dla sosny zwyczajnej 16 % a świerka pospolitego 27% w odniesieniu do całkowitej biomasy drzewa danego gatunku. Jednakże właśnie w koronach drzew alokuje się największa ilość pierwiastków biogennych, które następnie w fazie dekompozycji zasilają rezerwuar zasobów biopierwiastków danego siedliska. Postawiona teza o możliwości wpływu pozyskiwania pozostałości zrębowych na zasobność i żyzność siedliska jest niezaprzeczalna – wpływ takiej ingerencji człowieka w ekosystem jest faktem. Natomiast rodzi się pytanie o charakter tego wpływu dla następnego pokolenia rosnących na danej powierzchni drzew? Czy pozyskiwanie biomasy może powodować opóźnienie wzrostu drzew, negatywny skutek dla procesów glebowych i obniżenie bioróżnorodności?

Należy pamiętać o tym ,że bilans przepływu pierwiastków biogennych na przestrzeni lat z uwzględnieniem pozyskania grubizny oraz biomasy z pozostałości zrębowych w interwale 1 raz na ok. 80-100 lat  w przypadku sosny. Natomiast interwał zmiany aparatu asymilacyjnego wynosi średnio 3 lata, to trzeba zauważyć, że jeżeli pozostałości zrębowe pobieramy jeden raz z stuletniej kolei rębu – pobieramy zaledwie 3 % pierwiastków biogennych które zostały dostarczone drzewostanowi w tym czasie. W przypadku drobnych gałęzi (o śr. < 3 cm) pozyskanie wraz z pozostałościami zrębowymi stanowi ok. 15 % w skali 100 lat. Dodatkowo należy pamiętać o tzw. depozycie antropogenicznym wzbogacającym dany ekosystem każdego roku. Dla warunków lasów w Polsce depozyt antropogeniczny wynosi 20 kg/ha/rok. Zatem w ciągu 100 lat okresu produkcji na każdy hektar lasu spada w postaci pyłu lub wraz z deszczem 2 000 kg osadu zasobnego w pierwiastki biogenne. Kolejnym faktem warty zauważenia jest drewno podziemne w postaci korzeni drzew w których alokuje się ok. 15 % biomasy całego drzewa (dla sosny zwyczajnej).

Zatem o ile znany jest udział biogenów w poszczególnych frakcjach organów poszczególnych gatunków drzew leśnych, co pozwala na trafne oszacowanie wycofywanych wraz z pozyskaniem biomasy leśnej pierwiastków, o tyle nie znane jest zapotrzebowanie na nie kolejnej generacji odnawianego drzewostanu –  wskazuje to zatem na potrzebę wnikliwych badań.

WNIOSEK 7: DLA BEZPIECZEŃSWA POLSKICH LASÓW, DALSZEJ EWOLUCJI PRZEMYSŁU BIOMASOWEGO ORAZ CIĄGŁOŚCI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GOSPODARKI LEŚNEJ NALEŻY INICJOWAĆ I WSPIERAĆ BADANIA NAUKOWE POŚWIĘCONE ZAGADNIENIOM WPŁYWU POZYSKIWANIA BIOMASY NA SIEDLISKA LEŚNE

WNIOSEK 8: MOŻLIWYM ROZWIĄZANIEM DLA ELIMINOWANIA POTENCJALNEGO ZAGROŻENIA ZUBAŻANIA SIEDLISK JEST UPOWSZECHNIENIE PRAKTYKI PRZELEGIWANIA POZOSTAŁOŚCI NA POWIERZCHNI ZRĘBU W CELU POZOSTAWIENIA NA POWIERZCHNI GLEBY IGLIWIA ORAZ NAJDROBNIEJSZYCH FRAKCJI GAŁĘZI WRAZ Z ZAWARTYMI W NICH PIERWISTKAMI BIOGENNYMI.

DYSTRYBUCJA I KONSUMPCJA BIOMASY LEŚNEJ W POLSCE

JAKOŚĆ ZRĘBKI Z BIOMASY LEŚNEJ ORAZ CZYNNIKI JĄ WARUNKUJĄCE

PROBLEM: OCENA JAKOŚCI ZRĘBKI LEŚNEJ UWZGLĘDNIAJĄCA SPECYFIKĘ SUROWCA BIOMASOWEGO Z POZOSTAŁOŚCI ZRĘBOWYCH ORAZ CZYNNIKI WARUNKUJĄCE JAKOŚĆ BIOPALIWA.

Jakość biopaliwa pochodzącego z mechanicznego przetworzenia biomasy leśnej w postaci pozostałości zrębowych, karpiny lub sortymentów drzewnych przeznaczonych dla energetyki jest wiodącym kryterium dla zawiązywania, podtrzymywania i rozwoju relacji biznesowych między producentami, dostawcami i odbiorcami tego paliwa. Organoleptyczna ocena danego materiału jest możliwa na każdym etapie łańcucha produkcyjno-dostawczego – począwszy od oględzin surowca biomasowego w lesie, poprzez ocenę jakości zrębek po rozdrobnieniu surowca, aż po decydującą ocenę przydatności energetycznej na  bramach wjazdowych a niekiedy w laboratoriach analitycznych odbiorców biomasy. Jednakże dla właściwej oceny jakości biomasy leśnej oprócz szerokich możliwości niezbędna jest również odpowiednia znajomość czynników warunkujących tę jakość. Wśród nich wymienić należy: rodzaj materiału, sposób przygotowania wstępnego, zastosowanie odpowiedniej technologii przerobu, właściwe przeprowadzenie etapu transportu, obiektywność kryteriów oceny końcowej oraz realność oczekiwań odbiorców.

Rodzaj surowca zależny od specyfiki drewna poszczególnych gatunków drzew, oraz sposób kwalifikacji poszczególnych części drzew do produkcji zrębki leśnej są czynnikami kluczowymi dla dalszych etapów procesu wykorzystania biomasy leśnej. O ile skład gatunkowy polskich lasów jest kwestią długofalowej działalności człowieka i w tym przypadku stanowi czynnik poniekąd niemożliwy do szybkiej zmiany, o tyle układ sortymentacji i handlowego przeznaczenia pozyskiwanego w lasach surowca jest kwestią normatywnej regulacji dającej możliwości dostosowania i elastycznej zmiany w krótkiej perspektywie czasowej. Ma to dla istotne znaczenie dla jakości paliwa biomasowej, ponieważ w zależności od tego jaki surowiec otrzyma producent (gałęzie z igliwiem lub czyste drewno) takie paliwo wyprodukuje.

Pełna mechanizacja prac na każdym etapie produkcji pozwala na osiągnięcie wysokiej jakości materiału, przez co należy rozumieć niską zawartość zanieczyszczeń np.: piasku. Wartością dodatkową w maszynowym systemie pracy jest jej humanizacja – co dla osób wykonujących ciężką pracę fizyczną jest sprawą priorytetową. Promowanie specjalistycznych firm pozyskujących i przetwarzających biomasę leśną na zrębki energetyczne jest słuszną i uzasadnioną ekonomicznie praktyką niemniej wymaga zmiany rodzaju konkurencyjności cenowej na konkurencyjność jakościową, co w obecnej sytuacji oznacza konieczność zmiany prawa zamówień publicznych. Obecność profesjonalistów na rynku produkcji biomasy to nadzieja  na zaistnienie partnerstwa, zaufania i rzetelności świadczonych usług – ma to olbrzymie znaczenie dla finalnej jakości biopaliwa leśnego.

Z kolei możliwości specjalizacji i unowocześnienia leśnych firm biomasowych warunkowane są modelem gospodarki leśnej (stopniem udostępniania zasobów leśnych oraz wielkością powierzchni objętych jednorazowymi cięciami) oraz możliwościami wypracowania i wdrożenia systemowego modelu gospodarki biomasowej wykluczającego przypadkowość i okazjonalność zleceń.

Dużym problemem dotyczącym oceny jakości jest nieobiektywny sposób oceny końcowej dostarczanego do odbiorców paliwa. Bezpośrednim powodem jest najprawdopodobniej niedostateczna świadomość specyfiki paliwa produkowanego z biomasy leśnej oraz zbyt wygórowane oczekiwania względem jego jakości. Nierealnym jest, aby właściwa biomasa leśna (pozostałości zrębowe, odpady z cięć pielęgnacyjnych, drewno podziemne) była w pełni wolna od zanieszczyszczeń piaskiem, obecności zielonej frakcji aparatu asymilacyjnego lub od wysokiej zawartości związków alkalicznych. Tymczasem doświadczenie polskich dostawców często wskazuje na nieracjonalne odrzucanie dostaw biomasy leśnej bez podawania racjonalnych i akceptowalnych przez obie strony powodów.

WNIOSEK 1: SYSTEMOWY MODEL BUDOWY RYNKU PRODUKCJI I WYKORZYSTANIA BIOMASY LEŚNEJ POWINNIEM OPTYMALIZOWAĆ TROSKĘ O TRWAŁOŚĆ POLSKICH LASÓW Z UMOŻLIWOŚCIĄ STYMULOWANIA I SPECJALIZACJI RYNKU  FIRM PRODUKUJĄCYCH BIOPALIWO Z BIOMASY LEŚNEJ.

WNIOSEK 2: SPOSÓB ANALIZY I OCENY JAKOŚCI BIOMASY U ODBIORCÓW MUSI ULEC OBIEKTYWIZACJI UWZGLĘDNIAJĄC SPECYFIKĘ PALIWA WYPRODUKOWANEGO Z BIOMASY LESNEJ.

ORGANIZACJA RYNKU HANDLU I KONSUMPCJI BIOMASY LEŚNEJ

PROBLEM: SŁABY POZIOM RAMOWEJ REGULACJI RYNKU ORAZ BRAK RELACJI PARTNERSKIEJ OPARTEJ NA DEKLARATYWNEJ GWARANCJI WSPÓŁPRACY W DŁUŻSZEJ PERSPEKTYWIE CZASOWEJ

Rynek obrotu biomasą leśną i produkowanym z niej paliwem odnawialnym w Polsce jest stosunkowo młody i dopiero o kilku lat wkracza w fazę dynamicznego rozwoju i intensyfikacji współpracy obecnych na nim stron. Specyfiką organizacji rynku jest obecność dwóch głównych płaszczyzn współpracy budowanych za pomocą relacji biznesowych przez trzy główne strony interesu. Pierwszą płaszczyzną jest współpraca między Skarbem Państwa (właścicielem i sprzedawcą surowca) reprezentowanym przez zarządzające lasami polskimi – PGL LP, a stroną producentów i dystrybutorów paliwa biomasowego. Druga płaszczyzna jest budowana w logicznej ciągłości przez współpracę producentów/dystrybutorów z  odbiorcami/konsumentami paliwa (energetykę).

Właściwa regulacja rynku zakłada zatem nawiązanie wzajemnego dialogu między wszystkimi trzema głównymi stronami. W chwili obecnej mimo ciągłości funkcjonowania rynku widoczne są nowopowstające lub permanentnie obecne problemy natury organizacyjnej dotyczące zasad wzajemnego partnerstwa stron, co przy uwzględnieniu ważności kwestii produkcji energii odnawialnej jest kwestią domagającą się regulacji i podjęcia wspólnej pracy w celu właściwego kształtowania rynku.

Przyczyn dotychczasowych problemów upatrywać należy po pierwsze w braku wzajemnego zrozumienia specyfiki, struktur organizacyjnych i uwarunkowań ekonomiczno-gospodarczych warunkujących funkcjonowanie i kształtujących reprezentowane interesy poszczególnych stron. Po  drugie  należy zauważyć, że podstawowym czynnikiem intensyfikującym produkcję energii odnawialnej z biomasy leśnej jest w chwili obecnej dostępność surowca, a zatem kluczowe stanowisko z temacie rozwoju i kształtowania organizacji rynku ma Skarb Państwa, który będąc reprezentowany przez Lasy Państwowe pod nadzorem Ministerstwa Środowiska powinien w sposób deklaratywny regulować kwestie udostępniania zasobów biomasy leśnej. Jednocześnie jako, że w obecnym modelu prowadzenia gospodarki zasobami leśnymi główny ciężar spoczął na PGL LP – ze strony podmiotu zarządzającego można oczekiwać otwartej aktywności i czynnej chęci pomocy w inicjowaniu działań regulujących z pożytkiem dla państwa i pozostałych głównych stron, działanie rynku w zakresie udostępniania surowca i tworzenia sprawnych zasad organizacji procesu produkcji biopaliwa z biomasy leśnej. Po trzecie sprawą istotnie zaburzającą rynek obrotu biomasą leśną w Polsce jest brak powszechnie akceptowalnej i docenianej konkurencyjności jakościowej w zakresie produkowanych dóbr i świadczonych usług. Powodem takiego stanu rzeczy jest klimat wytworzony niewłaściwą dla tego typu rynku normalizację przy pomocy prawa zamówień publicznych.

WNIOSEK 3: WOBEC WIDOCZNYCH NIEDOSTATKÓW W KWESTII ORGANIZACJI RYNKU NALEŻY INICJOWAĆ POWSTAWANIE I UPOWSZECHNIANIE UŻYCIA NARZĘDZI SŁUŻĄCYCH POLEPSZENIU PRZEPŁYWU INFORMACJI I OPINII KLUCZOWYCH STRON W CELU STWORZENIA MOŻLIWOŚCI WZAJEMNEGO ZROZUMIENIA I NEGOCJACJI WARUNKÓW TRWAŁEJ WSPÓŁPRACY.

WNIOSEK 4: OBECNIE REGULACJE WYPRACOWANE PRZEZ SAM RYNEK OKAZUJĄ SIĘ ZAWODNE W WIELU ASPEKTACH, A ZATEM ROZWIĄZANIEM JEST WPROWADZENIE ZEWNĘTRZNYCH MECHANIZMÓW KONTROLI/CERTYFIKACJI SŁUŻĄCE OBIEKTYWIZACJI PROCESÓW RYNOWYCH, DBAŁOŚCI O INTERES KRAJU I PARTYKULARNE INTERESY STRON ORAZ INICJACJI PROCESU BUDOWANIA KONKURENCYJNOŚCI JAKOŚCIOWEJ.

OPTYMALNY WARIANT ENERGETYCZNEGO WYKORZYSTANIA BIOMASY LEŚNEJ

PROBLEM: SYNTEZA PODSTAWOWYCH ZAŁOŻEŃ SŁUŻĄCYCH OPRACOWANIU RACJONALNEGO I WŁAŚCIWEGO WARIANTU WYKORZYSTANIA BIOMASY LEŚNEJ W ENERGETYCE.

Zgodnie z powszechniejszą coraz bardziej ideą modelu energetyki rozproszonej należy stwierdzić iż zważywszy na lokalny charakter paliwa produkowanego z biomasy leśnej, model rozproszony jest również najsłuszniejszą propozycją wykorzystania tego źródła energii odnawialnej. Paliwo biomasowe pochodzenia stricte leśnego może być również wykorzystywane w dużych jednostkach wytwórczych natomiast nieuzasadniona jest praktyka dalekosiężnego transportu biomasy leśnej do tych jednostek. Po pierwsze generuje to dodatkową emisję CO2 po drugie „odessanie” zasobów biomasy leśnej z innych regionów staje się powodem niemożności inwestycji w lokalne jednostki wytwórcze działające zgodnie z ideą modelu energetyki rozproszonej, co jest ewidentną stratą zarówno dla kraju jak i dla mieszkańców regionów, w których takie inwestycje mogłyby zostać z powodzeniem zrealizowane.

Drugim ważnym aspektem jest potrzeba upowszechniania modelu skojarzonego produkcji energii z biopaliw, który mógłby zaopatrywać obywateli polski zarówno w ciepło jak i w energię elektryczną. W tym celu należy raz jeszcze przeanalizować transparentność wymogów pakietu energetyczno-klimatycznego z założeniami funkcjonującego systemu wsparcia. Biomasę leśną należy upowszechniać jako źródło energii zarówno elektrycznej jak i cieplnej.

Omawiając kwestie lokalnego zastosowania biomasy leśnej w produkcji energii należy zauważyć, że w dalszym ciągu stan wiedzy i świadomości w zakresie tej możliwości u przeciętnego polaka nie jest zadowalająca. Można w tym upatrywać przyczyny pośredniej małego zainteresowania samorządów inwestycjami z lokalne spalarnie biomasy produkujące energie dla potrzeb ludności zamieszczającej dane regiony kraju. Dobrze zrealizowana i kampania promocyjna zdaje się być logiczną konsekwencją podjętych decyzji politycznych i administracyjnych.

WNIOSEK 5: BIOMASA LEŚNA JAKO SUROWIEC DO PRODUKCJI BIOPALIWA POWINNA BYĆ WYKORZYSTYWANA LOKALNIE DLA POTRZEB MIESZKAŃCÓW DANYCH REGIONÓW W CELU PRODUKCJI ZARÓWNO ENERGII ELEKTRYCZNEJ JAK I CIEPŁA.

WNIOSEK 6: NALEŻY PODJĄĆ NA SZCZEBLU CENTRALNYM DZIAŁANIA PROMUJĄCE I UPOWSZECHNIAJĄCE WŚRÓD OBYWATELI POLSKI KORZYŚCI WYPŁYWAJĄCE Z INICJOWANIA I/LUB WSPIERANIA INWESTYCJI W TWORZENIE LOKALNYCH JEDNOSTEK PRODUKUJĄCYCH PRĄD, CIEPŁO A DALSZEJ PERSPEKTYWIE CZASOWEJ TAKŻE CHŁÓD.

POZIOM WIEDZY O BIOMASIE LEŚNEJ

PROBLEM: ZAUWAŻALNY BRAK DOSTATECZNEJ WIEDZY O SPECYFICE BIOMASY LEŚNEJ I SPOSOBIE JEJ WYKORZYSTANIA W ENERGETYCE ZARÓWNO PO STRONIE PRODUCENTÓW JAK I ODBIORCÓW.

Podstawą zaistnienia możliwości dobrego zrozumienia specyfiki surowca paliwowego jakim jest biomasa leśna, procesu jej pozyskiwania w lesie i przetwarzania w celu dalszej dystrybucji i docelowego wykorzystania w celach energetycznych – jest przyswojenie rzetelnej wiedzy z tego jakże szerokiego zakresu nauk leśnych, ekonomicznych i technicznych.

W chwili obecnej coraz częściej słyszy się o braku dostatecznie wysokiego poziomu wiedzy o biomasie leśnej zarówno ze strony jej producentów jak i osób zajmujących się handlem. Dodatkowo słyszalny jest głos o potrzebach upowszechniania wiedzy o roli paliwa biomasowego pochodzącego z lasów wśród rzeszy pracowników PGL LP zarówno ze szczebla administracyjno- zarządzającego jak i wśród pracowników terenowych. Nie ulega także wątpliwości, że potrzeba przedmiotowego doszkalania obejmuje również przedstawicieli energetyki – osób zajmujących się w przedsiębiorstwach energetycznych dywersyfikacją źródeł produkcji energii, a w tym promocją OZE oraz zakupami biopaliw. Szkoleniem należy objąć również pracowników klasyfikujących dostawy zrębek leśnych do jednostek wytwórczych spalających biomasę leśną.

Niniejsza konieczność prowadzenia wysokiej jakości szkoleń powstaje wskutek pojawiających się często, a w niektórych kwestiach wręcz permanentnie obecnych problemów, których przyczyna leży w braku wiedzy o biomasie leśnej wśród osób zajmujących się nią.

Po stronie producentów uzupełnienia wymaga zakres wiedzy dotyczącej kluczowych kwestii produkcyjnych oraz technologicznych (dobór i optymalizacja technologii pozyskania i przerobu biomasy leśnej, ocena ekonomiczna i jakościowa materiału przeznaczonego do produkcji biopaliwa, wpływ przyjętego systemu produkcji zrębek leśnych na dalsze etapy technologiczne).

Natomiast po stronie odbiorców leśnego biopaliwa brak dostatecznej wiedzy dostrzegalny jest w kwestiach rozumienia specyfiki produkcji biomasy leśnej – co wpływa na często nierealne oczekiwania względem producentów i dostawców w zakresie jakości dostarczanego paliwa. Brak dobrze  wyszkolonych pracowników zajmujących się przyjmowaniem dostaw zrębek skutkuje nieobiektywną oceną i często odrzuceniem danej dostawy. Powodem jest brak syntetycznej wiedzy o biomasie leśnej i technologii jej produkcji.

Nieadekwatne do dynamiki wzrostu zapotrzebowania na biomasę leśną, a zatem wymagające zmiany jest również stanowisko Lasów Państwowych jako podmiotu udostępniającego zasoby leśne Skarbu Państwa. Wśród leśników należy prowadzić działalność szkoleniową będącą syntetycznym studium podłoża politycznego i społecznego w kwestii produkcji energii z biomasy leśnej, co w świetle obecnej roli LP zakłada aktywny udział tego podmiotu w kształtowaniu rynku obrotu biomasą leśną i realizacji państwowego obowiązku produkcji energii odnawialnej.

Upowszechnianie specjalistycznej wiedzy oprócz wartości stricte merytorycznej niesie także ze sobą szansę zawiązania partnerskich relacji biznesowych opartych na poczuciu bezpieczeństwa i wzajemnym zaufaniu, co jest niezwykle istotne w dbałości o trwałość i wysoką wydajność ekonomiczną rynku.

WNIOSEK 7: CHĘĆ SYSTEMOWEGO BUDOWANIA PODSTAW DOBRYCH REGULACJI RYNKU PRODUKCJI, DYSTRYBUCJI I KONSUMPCJI BIOMASY LEŚNEJ W POLSCE NALEŻY ROZPOCZĄĆ OD KSZTAŁCENIA WYSOKIEJ KLASY SPECJALISTÓW W POSZCZEGÓLNYCH BRANŻOWYCH. POCZĄWSZY OD LEŚNIKÓW, PRZEZ PRODUCENTÓW I DYSTRYBUTORÓW, A NA ODBIORCACH SKOŃCZYWSZY.

 PODSUMOWANIE – ZESTAWIENIE WNIOSKÓW

• ISTNIEJE W POLSCE POTRZEBA PRECYZYJNEGO OKREŚLENIA ZNACZENIA TERMINU „BIOMASA LEŚNA DLA CELÓW ENERGETYCZNYCH” POPRZEZ WPROWADZENIE DO NORM PRAWNYCH JASNEJ JEJ DEFINICJI.
• POWODEM ZBYT MAŁEJ ILOŚCI BIOMASY LEŚNEJ PRZEZNACZANEJ NA SPRZEDAŻ W CELU PRODUKCJI BIOPALIW I WYKORZYSTANIA W ENERGETYCE NIE JEST BRAK JEJ ZASOBÓW A PROBLEM STRATEGII UDOSTĘPNIANIA I INTENSYWNOŚCI UŻYTKOWANIA TYCHŻE ZASOBÓW.
• PLANTACYJNA UPRAWA LEŚNYCH GATUNKÓW DRZEW SZYBKOROSNĄCYCH JEST REALNIE MOŻLIWĄ DO WDROŻENIA I UPOWSZECHNIENIA PROPOZYCJĄ DYWERSYFIKACJI I ZWIĘKSZENIA POTENCJAŁU ZASOBÓW SUROWCA DRZEWNEGO DOSTĘPNEGO DLA POTRZEB PRZEMYSŁU.
• JAKO, ŻE POLITYKI, MODELE GOSPODARCZE CZY TEŻ RYNKI BARDZIEJ ZAAWANSOWANE W ISTOTNYM STOPNIU WARUNKUJĄ UKSZTAŁTOWANIE I ROZWÓJ RYNKU USŁUGOWEGO SKUPIONEGO WOKÓŁ KWESTII BIOMASY LEŚNEJ – NALEŻY ZWRÓCIĆ UWAGĘ NA WŁAŚCIWY TOK KSZTAŁTOWANIA SIĘ RYNKU BIOMASY LESNEJ.
• W ODPOWIEDZI NA DUŻE ZAPOTRZBOWANIE RYNKU POLSKIEGO NA BIOMASĘ LEŚNĄ ISTNIEJE PILNA POTRZEBA WYPRACOWANIA SYSTEMOWEGO MODELU UDOSTĘPNIANIA JEJ ZASOBÓW DLA ENERGETYKI ZGODNEGO Z IDEĄ ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU.
• BIOMASA LEŚNA POWINNA STAĆ SIĘ ISTOTNYM PRODUKTEM GOSPODARKI LEŚNEJ PROWADZONEJ W POLSCE PRZEZ PGL LP.
• DLA BEZPIECZEŃSWA POLSKICH LASÓW, DALSZEJ EWOLUCJI PRZEMYSŁU BIOMASOWEGO ORAZ CIĄGŁOŚCI ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU GOSPODARKI LEŚNEJ NALEŻY INICJOWAĆ I WSPIERAĆ BADANIA NAUKOWE POŚWIĘCONE ZAGADNIENIOM WPŁYWU POZYSKIWANIA BIOMASY NA SIEDLISKA LEŚNE.
• MOŻLIWYM ROZWIĄZANIEM DLA ELIMINOWANIA POTENCJALNEGO ZAGROŻENIA ZUBAŻANIA SIEDLISK JEST UPOWSZECHNIENIE PRAKTYKI PRZELEGIWANIA POZOSTAŁOŚCI NA POWIERZCHNI ZRĘBU W CELU POZOSTAWIENIA NA POWIERZCHNI GLEBY IGLIWIA ORAZ NAJDROBNIEJSZYCH FRAKCJI GAŁĘZI WRAZ Z ZAWARTYMI W NICH PIERWIaSTKAMI BIOGENNYMI.
• SYSTEMOWY MODEL BUDOWY RYNKU PRODUKCJI I WYKORZYSTANIA BIOMASY LEŚNEJ POWINNIEM OPTYMALIZOWAĆ TROSKĘ O TRWAŁOŚĆ POLSKICH LASÓW Z UMOŻLIWOŚCIĄ STYMULOWANIA I SPECJALIZACJI RYNKU  FIRM PRODUKUJĄCYCH BIOPALIWO Z BIOMASY LEŚNEJ.
• SPOSÓB ANALIZY I OCENY JAKOŚCI BIOMASY U ODBIORCÓW MUSI ULEC OBIEKTYWIZACJI UWZGLĘDNIAJĄC SPECYFIKĘ PALIWA WYPRODUKOWANEGO Z BIOMASY LEŚNEJ.
• WOBEC WIDOCZNYCH NIEDOSTATKÓW W KWESTII ORGANIZACJI RYNKU NALEŻY INICJOWAĆ POWSTAWANIE I UPOWSZECHNIANIE UŻYCIA NARZĘDZI SŁUŻĄCYCH POLEPSZENIU PRZEPŁYWU INFORMACJI I OPINII KLUCZOWYCH STRON W CELU STWORZENIA MOŻLIWOŚCI WZAJEMNEGO ZROZUMIENIA I NEGOCJACJI WARUNKÓW TRWAŁEJ WSPÓŁPRACY.
• OBECNE REGULACJE, WYPRACOWANE PRZEZ SAM RYNEK OKAZUJĄ SIĘ ZAWODNE W WIELU ASPEKTACH, A ZATEM ROZWIĄZANIEM JEST WPROWADZENIE ZEWNĘTRZNYCH MECHANIZMÓW KONTROLI/CERTYFIKACJI SŁUŻĄCYCH OBIEKTYWIZACJI PROCESÓW RYNOWYCH, DBAŁOŚCI O INTERES KRAJU I PARTYKULARNE INTERESY STRON ORAZ INICJACJI PROCESU BUDOWANIA KONKURENCYJNOŚCI JAKOŚCIOWEJ.
• BIOMASA LEŚNA JAKO SUROWIEC DO PRODUKCJI BIOPALIWA POWINNA BYĆ WYKORZYSTYWANA LOKALNIE DLA POTRZEB MIESZKAŃCÓW DANYCH REGIONÓW W CELU PRODUKCJI ZARÓWNO ENERGII ELEKTRYCZNEJ JAK I CIEPŁA.
• NALEŻY PODJĄĆ NA SZCZEBLU CENTRALNYM DZIAŁANIA PROMUJĄCE I UPOWSZECHNIAJĄCE WŚRÓD OBYWATELI POLSKI KORZYŚCI WYPŁYWAJĄCE Z INICJOWANIA I/LUB WSPIERANIA INWESTYCJI W TWORZENIE LOKALNYCH JEDNOSTEK PRODUKUJĄCYCH PRĄD, CIEPŁO A DALSZEJ PERSPEKTYWIE CZASOWEJ TAKŻE CHŁÓD.
• CHĘĆ SYSTEMOWEGO BUDOWANIA PODSTAW DOBRYCH REGULACJI RYNKU PRODUKCJI, DYSTRYBUCJI I KONSUMPCJI BIOMASY LEŚNEJ W POLSCE NALEŻY ROZPOCZĄĆ OD KSZTAŁCENIA WYSOKIEJ KLASY SPECJALISTÓW W POSZCZEGÓLNYCH BRANŻOWYCH. POCZĄWSZY OD LEŚNIKÓW, PRZEZ PRODUCENTÓW I DYSTRYBUTORÓW, A NA ODBIORCACH SKOŃCZYWSZY.

KOMENTARZ KOŃCOWY

Jako, że biomasa leśna będąca w świetle przyjętego w Polsce prawa UE, odnawialnym źródłem energii miała, ma i mieć będzie  znaczący udział w produkcji zielonej energii należy dać jej należną ważność w wachlarzu OZE.

Wyraźny dzisiaj konflikt między ideowym podejściem do realizacji proekologicznej gospodarki leśnej a jej pragmatycznym fundamentem jakim jest ekonomia nie może skutkować marginalizowaniem biomasy leśnej jako surowca do produkcji biopaliwa stałego w formie zrębki leśnej. Wręcz przeciwnie – logiczną konsekwencją prowadzonej w polskich lasach  gospodarki surowcowej jest promocja drewna jako surowca odnawialnego o wielorakim zastosowaniu w przemyśle. Należy promować nie tylko towary drzewne pochodzące z przerobu tartacznego, płytowego oraz produkty przemysłu celulozowo-papierniczego, ale również energię pochodzącą ze spalania biomasy leśnej, której bezpośredni bilans emisji CO2 jako jedynego paliwa biomasowego jest zerowy.

Utrzymujący się stale wzrost podaży surowca drzewnego w tym biomasy leśnej przeznaczanej dla energetyki jest relatywnie zbyt mały s stosunku do rosnącego o wiele dynamiczniej popytu. Rozwiązań tego problemu można szukać w:

Multiplikacji zasobów biomasy leśnej dla energetyki poprzez zakładanie leśnych plantacji gatunków drzew szybkorosnących;

Systemowym i odważnym upowszechnianiu wykorzystania pozostałości zrębowych, odpadów z cięć pielęgnacyjnych oraz w uzasadnionych przypadkach drewna podziemnego dla produkcji biopaliwa.

Pasywnym wzroście zasobów biomasy leśnej w postaci pozostałości zrębowych będącym efektem zwiększania etatu cięć rębnych.

Las jest wspólną płaszczyzną życia zawodowego zarówno pracowników Służby Leśnej jak również przedsiębiorców leśnych, handlarzy drewnem i biomasą leśną oraz odbiorców surowca drzewnego lub produktów jego przerobu. Zatem słusznym kierunkiem starań jest systematyczna konsolidacja środowiska leśników, naukowców i przedsiębiorców leśnych w celu unowocześniania funkcjonowania sektora leśno- drzewno- energetycznego. Szczególne starania należy podjąć kwestiach takich jak:

Wykorzystywanie możliwości kształtowania regulacji prawnych poprzez tworzenie solidarnej i spójnej w reprezentowanych interesach grupy wpływu.

Badanie i upowszechnianie wyników badań w kwestiach związanych z optymalizacją i rozwojem produkcji i wykorzystania biopaliwa z biomasy leśnej.

Precyzyjna analiza i cykliczna aktualizacja potrzeb popytowych i możliwości podażowych w zakresie zrównoważonego wykorzystania zasobów biomasy leśnej dla celów energetycznych.

Wspólny wysiłek w celu upowszechniania wiedzy i dobrych doświadczeń w zakresie produkcji, dystrybucji i konsumpcji biomasy leśnej.

W chwili intensyfikacji krajowych starań w kierunku realizacji wymogów pakietu energetyczno klimatycznego w zakresie produkcji energii odnawialnej oraz redukcji emisji CO2 – energetyczne wykorzystanie biomasy leśnej oparte na racjonalnych, zrównoważonych i pragmatycznych podstawach gospodarczych winno stawać się ważnym celem zarówno dla gospodarki leśnej jak i dla rozwoju przemysłu, którego przedmiotem zainteresowań jest biomasa leśna.

Wysoce uzasadnione jest, aby patrząc przez pryzmat dobra kraju rozumianego prze dobro społeczeństwa oczekiwać:

Od właściciela lasów polskich – dobrych regulacji prawnych i inicjacji procesów rozwoju gospodarki opartej na pozyskiwaniu, przerobie i wykorzystaniu biomasy leśnej.

Od zarządcy lasów polskich – dobrej woli oraz eksperckiego wsparcia w zakresie wypracowywania regulacji udostępniania i wykorzystywania zasobów leśnych kraju w kwestii pozyskiwania biomasy leśnej.

Od przedsiębiorców tworzących przemysł leśny, drzewny i energetyczny – pełnego profesjonalizmu, odpowiedzialności i uczciwości w prowadzonej działalności gospodarczej opartej na wykorzystaniu biomasy leśnej.